BLOG
stem worden
Zeggen mensen weleens dat je een mooie stem hebt? En overweeg je om daar werk van te maken? Misschien helpt de volgende info je een beetje op weg.
“Mensen zeggen dat ik een mooie stem heb.” Daar begint het vaak mee. Maar met een mooie stem ben je nog geen voice-over. Als je echt een mooie stem hebt, is het logischer om te gaan zingen. Zingen gaat over een mooie stem. Voor voice-over-werk is het vooral belangrijk dat je goed een verhaal kunt vertellen.
Laat dat even tot je doordringen en vraag je dan nog eens af wat je precies wilt:
• Als je een mooie stem hebt, moet je gaan zingen.
• Als je goed een verhaal kunt vertellen, moet je voice-over worden.
Zingen verhoudt zich tot spreken, zoals dansen zich verhoudt tot lopen. Bij zingen en dansen gaat het om de beleving van het moment. Niet alleen voor degene die het doet, maar ook voor het publiek. Iets dat eindeloos mag duren. Genieten van de schoonheid.
Bij spreken en lopen gaat het om het halen van een doel, een eindbestemming. Natuurlijk is het bij een spraak-opname wel zo fijn als de weg ernaartoe ook aangenaam en mooi is, maar uiteindelijk wil je weten hoe het afloopt of wat de conclusie is.
De insteek van een voice-over is: “Ik moet je wat vertellen.”
De insteek van een zanger is: “Ik ga je vermaken. Ik laat je iets moois horen.”
proefopname
Als je nu denkt: ‘ja zingen zou ik wel willen maar dat kan ik helemaal niet’, en je denkt dat je voice-overen wel zou kunnen, terwijl je dat nog nooit hebt gedaan… dan is het goed om eens een proefopname te maken. Het kan zijn dat je een geboren natuurtalent bent dat het meteen de eerste keer goed doet. Maar zo iemand heb ik nog nooit ontmoet. Ook de meest getalenteerde schaatser die jaren achter elkaar kampioen wordt, heeft het schaatsen ooit wel eerst moeten leren.
wat is mooi?
Een mooie stem is dus niet de belangrijkste reden om voor het voice-over-vak te kiezen. Natuurlijk helpt het niet als je een lelijke stem hebt, maar het is echt niet noodzakelijk dat je stem opvallend mooi is. Een voice-over moet namelijk juist niet opvallen. De bedoeling is niet dat luisteraars na een boodschap reageren met “Wat een mooie stem!” maar dat ze de boodschap hebben begrepen.
Met een mooi stemgeluid ben je dus niet automatisch een goede voice-over, deejay of presentator. Met mooie vingers, ben je immers ook niet automatisch een pianist. En met mooie benen ben je nog geen voetballer, schaatser, balletdanser of fotomodel.
Het is meegenomen als je van nature een mooie stem hebt, maar er zijn genoeg voorbeelden van goeie voice-overs die strikt genomen helemaal niet zo'n mooie stem hebben. Het gaat erom wat je met die stem dóet. Je moet kunnen vertellen. Mensen van iets overtuigen. Zodat ze naar de winkel rennen en het product gaan kopen dat jij aanprees, of dat ze slagen voor het examen waarvoor jij de oefenstof en vragen hebt ingesproken.
Als je fantastisch kunt voorlezen aan je kinderen, als je altijd de speeches doet op de hockey-club, als je goed Johan Cruijff kunt imiteren of als mensen vaak tegen je zeggen dat je een mooie stem hebt, ben je nog niet een voice-over.
lezen
Als voice-over moet je allereerst goed zijn in… LEZEN! Een voice-over is niet iemand die zelf de tekst bedenkt en ook niet iemand die gaat zitten improviseren. Een voice-over is iemand die een tekst aangereikt krijgt. Een tekst die door iemand anders is geschreven. En dat kan van alles zijn. Ook iets waar jij het diep van binnen misschien niet helemaal mee eens bent.
Jij als voice-over moet die tekst zo voordragen dat het niet voorgelezen klinkt. Ook al heb je de tekst niet zelf geschreven en ook al ben je geen medewerker van het bedrijf waar de tekst over gaat, jij als voice-over moet klinken alsof je wél een medewerker (misschien wel zelfs de baas) bent. Je moet zo geloofwaardig en betrouwbaar klinken dat iedereen denkt dat dit jouw tekst is.
Uit ervaring kan ik je zeggen dat veel mensen niet heel goed zijn in hardop voorlezen. Als we toon, tempo en timing even buiten beschouwing laten… foutloos, zonder haperingen hardop voorlezen is een kunst op zich. Dat is dus een eerste ding om over na te denken en op te oefenen. Zodra dat lukt, komen toon, tempo en timing aan de beurt.
acteren
Voor een deel is voice-overen een kwestie van acteren. Niet dat alle acteurs per definitie goede voice-overs zijn, maar acteurs zijn doorgaans wel in staat om met overtuiging iets te zeggen waar ze zelf als mens niet achter staan. En als je een carrière wilt in het voice-over-vak, dan ga je het jezelf erg lastig maken als je alleen de opdrachten wilt doen waar je je honderd procent mee kunt vereenzelvigen.
oefenen, trainen, repeteren
Voor voice-overs geldt hetzelfde als voor zwemmers, gitaristen en helikopterpiloten: je moet het doen, doen, doen. Oefenen, oefenen en nog eens oefenen. Kilometers maken. Bij mijzelf was het zo dat ik al zeven jaar (betaalde) opdrachten deed voordat ik op feestjes überhaupt durfde te zeggen dat ik voice-over was.
Hoe moet je beginnen? Luister allereerst naar hoe andere voice-overs het doen. Er is meer dan genoeg te vinden op internet, maar wees ook oplettend als je radio luistert en tv kijkt/luistert. Bepaal wat jij goed vindt. Iets dat jij ook zou willen doen. Of iets waarvan je misschien denkt dat je dit nu al gewoon kunt. Probeer na te doen wat je hoort. Wees eerlijk en kritisch tegenover jezelf. Het klinkt zo makkelijk als je het anderen hoort doen, maar lukt het jou op precies dezelfde manier?
Essentieel daarbij is dat je jezelf opneemt en weer terugluistert. Je zult allereerst voorbij het punt moeten komen waarbij je het gek vindt om je eigen stem te horen.
opnemen
Het middel van een voice-over is de microfoon. Je kunt wel een beetje droog oefenen op de slaapkamer of in de auto, maar het echte oefenen kan alleen via microfoon en hoofdtelefoon, want dat is zoals je straks in studio's zult zitten. Als je het serieus wilt aanpakken, investeer dan in microfoon, recorder en hoofdtelefoon.
Of begin eens met een opname te maken via je mobiele telefoon. Een mobiele telefoon heeft een ingebouwde microfoon (anders kun je er niet mee telefoneren immers) en de meeste mobieltjes zijn al voorzien van een app waarmee je geluidsopnames kunt maken. En anders is eenvoudige recording-software wel te downloaden. Neem jezelf op. Lees een stuk uit de krant voor. Schrijf de tekst van een commercial over en spreek die zelf in. En luister terug. Hoe vind je zelf dat het klinkt? Goed? Ben je tevreden? Laat dan eens aan een ander horen of die het ook goed vindt.
Om te oefenen, is het prima om een mobieltje als opname-apparaat te gebruiken. Als je eenmaal écht aan de gang gaat, moet je wat beters aanschaffen.
lokaal
Realiseer je dat je een lange weg moet afleggen voor je in de eredivisie kunt meespelen. Begin bijvoorbeeld met inspreken van boeken voor de Blindenbibliotheek of van commercials voor het lokale radiostation bij jou in de buurt. Als dat goed gaat, kun je een volgende stap wagen.
cursus / workshop
Er worden door verschillende, ervaren voice-overs cursussen gegeven. Zo'n cursus is goed om erachter te komen wat het werk inhoudt, maar ook om te oefenen en te beoordelen of jij er geschikt voor bent.
Tiepetjes en rare stemmetjes zijn leuk als extraatje maar dat is niet waar het eigenlijke voice-overen over gaat. Bob de Rooij, Bert & Ernie, Bassie van Adriaan en Hans Teeuwen nadoen, ligt te voor de hand en daar zitten maar weinig mensen op te wachten. En nogmaals: als jouw kinderen vinden dat je geweldig voorleest heb je nog niet als vanzelf de skills om een wasmiddel te verkopen via een tekst van 20 seconden. Als jouw kinderen vinden dat je heerlijke pannenkoeken bakt, begin je immers ook niet meteen een pannenkoekenrestaurant.
regie
Belangrijk is dat je als voice-over in staat bent de aanwijzingen van een regisseur op te volgen. Je moet kunnen doseren. Als een regisseur zegt dat het ietsje heftiger moet, moet je het IETSJE heftiger kunnen doen en niet meteen gaan schreeuwen. Belangrijk is ook om niet onzeker te worden als je in je eentje in dat kleine hokje zit, met aan de andere kant van het glas zeven mensen die van alles lopen te roepen over hoe het anders moet.
Verder zul je in staat moeten zijn om een opname die 21 seconden duurt nog een keer wat sneller te doen zodat hij precies in 20 seconden past. En zo is er nog een hele rits aan routines en vaardigheden die je je eigen zult moeten maken. Kwestie van doen, doen en nog eens doen. Ik kan het niet vaak genoeg herhalen.
talent en wil
Niemand wordt als voice-over geboren en ik heb nog nooit meegemaakt dat iemand die de eerste keer achter een microfoon zat het meteen goed deed. Alle mensen die voor de eerste keer op een piano spelen, klinken ongeveer hetzelfde. En zo is het ook met mensen die voor de eerste keer als voice-over achter een microfoon zitten. Die klinken ook allemaal ongeveer hetzelfde.
Maar als je de wil hebt om voice-over te worden, ben je al over de helft. Ik raad je niet af om erin te duiken, maar ik raad je wel aan te beseffen dat ook dit een vak is.
‘Wat is er nou moeilijk aan praten?’ kun je je afvragen. Tsja, wat is er nou moeilijk aan lopen? Toch heb ik nog nooit een marathon gewonnen. En ook niet de 100 meter.
Trainen, trainen, trainen. Oefenen, oefenen, oefenen.
En sorry als dit een onaangename verrassing voor je is, maar bij stemmenbureau’s en geluidsstudio’s krijgen ze meerdere keren per week te horen: “Mensen zeggen dat ik een mooie stem heb.” Daarmee ben je echt niet heel bijzonder. Je telt pas mee als je een stemdemo hebt, die stemdemo meegenomen wordt in castings, jij vervolgens best vaak wordt uitverkoren in zo’n casting en daarna vervolgopdrachten krijgt van dezelfde klanten.
Als je alles hierboven hebt gelezen en snapt, en nu nog steeds denkt: ‘Yes! Dit wil ik!’ Zet dan de volgende stap en maak er werk van.
1 oktober 2005. Bewerkt op 25 november 2022
meer tips lees je bij ‘de t’s van topvoice’